Turcja – kuchnia, co jeść, pić

W Turcji jest wiele różnych miejsc, gdzie turysta można dobrze zjeść – od swojskich lokant czy barów z kebabami, jakie znajdują się niemal na każdym rogu ulicy, po wykwintne restauracje w luksusowych hotelach. W wielu miejscowościach turystycznych są lokale międzynarodowych sieci gastronomicznych. W Stambule działają restauracje reprezentujące chyba wszystkie kuchnie świata, od francuskiej po koreańską. Restauracje na wybrzeżach mórz Śródziemnego i Egejskiego specjalizują się w owocach morza, a Kapadocja słynie z winogron i win. Ciekawe miejscowe potrawy można zjeść na wybrzeżu Morza Czarnego i w głębi Anatolii. Każdy region ma własne kulinarne specjalności: w Afyonie warto spróbować gęstej, kwaśnej śmietany, w Tekirdag – pikantnych klopsików, w Kahramanmaras – ciągnących się lodów, a w odległym Erzurum – pełnotłustego jogurtu. Im dalej od Stambułu, tym mniej restauracji wegetariańskich. Doskonałe lekkie dania i przekąski sprzedają uliczni kramarze, można je też zjeść w większości kawiarni i barów.

Niemal przez pięć wieków panowania osmańskiego, na terytorium sięgającym od Bałkanów po Afrykę Północną, wyszukaną kuchnię, jaka powstała w pałacu Topkapi, kształtowały wpływy kultur różnych narodów. Później rozprzestrzeniła się ona na terytorium obecnej Turcji.

Warzywa były faszerowane lub smażone na oliwie. Mięso z przyprawami, pieczone na rożnie lub w piecu, podawano z sosem śmietanowym albo pomidorowym.

Kilka tradycyjnych potraw współczesna kuchnia turecka zawdzięcza Turkom wędrującym z Azji Środkowej na zachód. Bogatą i zróżnicowaną kuchnię ma do zaoferowania Anatolia. Razem z kuchnią francuską i chińską tworzy najważniejsze tradycje kulinarne świata.

Śniadanie tureckie składa się z sera feta, pomidorów, oliwek i ogórków, a także miodu, dżemu, masła oraz chleba, podawanych z herbatą.

Yogurt çorbasi to zupa jogurtowa z ryżem i nasionami strączkowymi. Zupy jada się o każdej porze dnia.

Ryby są łatwo dostępne w Stambule dzięki bliskości morza. W zimie w restauracjach najczęściej podawane są tłuste ryby, takie jak tasergal i makrela. Przyrządza się je na wiele różnych sposobów, na ogół jednak są pieczone na grillu lub duszone w sosie.

Hamsi pilavi znad Morza Czarnego przyrządza się z sardeli oraz ryżu i podaje z różnymi dodatkami.

Levrek pilakisi to gulasz z okonia morskiego, cebuli i kartofli, przyprawiony czosnkiem.

Firinda manti to rodzaj małych pierożków z farszem mięsnym.

Karides güveç – krewetki z papryką i pomidorami posypane serem – przypomina gulasz lub zawiesistą zupę.

Kebaby mogą być mięsne, rybne lub warzywne. Najpopularniejsze to döner (plastry upieczonego mięsa), şiş (kostki mięsa upieczone na szpikulcu), adana (siekane mięso upieczone na szpikulcu) i iskender lub bursa (mięso z rusztu, polane sosem pomidorowym i jogurtem).

Hünkar begendili köfte to klopsiki “przysmak sułtana”, czyli kulki purée z wędzonych bakłażanów i sera.

Karniayarik to połówki bakłażanów nadziewane mieloną jagnięciną z orzeszkami pinii i koryntkami.

Świeże owoce sezonowe są najlepszym zakończeniem tureckiego posiłku. Najchętniej jadane są arbuzy, figi, granaty i morele.

Słodycze

Jada się w je Turcji przez cały dzień, nie tylko na deser. Sprzedawane są w sklepach i na straganach. Niektóre tradycyjnie podaje się podczas świąt religijnych. Stambuł słynie przede wszystkim z baklawy.

Tureckie ciastka są bardzo słodkie, nasączone syropem, czasami nadziewane orzechami.

Tavuk gögsü kazandibi to mleczny deser z pokrojoną cieniutko piersią z kurczaka.

Aşure, tak zwany deser Noego, przyrządzany jest z fasoli i bakalii.

Firinda sütlaç to popularny w Stambule upieczony i podawany na zimno pudding ryżowy.

Przystawki

Turecki posiłek rozpoczyna się najczęściej od meze, czyli przystawek, których jest mnóstwo i wciąż powstają nowe. Mogą być całkiem proste, np. zwykły biały ser z melonem, albo bardziej wyszukane i pracochłonne, jak faszerowane warzywa. Przystawki podawane są we wszystkich tureckich restauracjach. Restauracje typu meyhane często specjalizują się w meze z Anatolii, podawanych zwykle na tacy w większych ilościach, do wyboru. Przystawki są na ogół zimne, ale można też zamówić gorące. Bardzo rzadko jest w nich mięso lub ryba, dlatego są doskonałe dla wegetarian.

Tureckie pieczywo to przede wszystkim ekmek (biały chleb) i pide (płaski chleb), podawany do kebabu, a także podczas świąt religijnych. Chrupiący obwarzanek posypany ziarnem sezamowym to simit.

Börek i dolma. Dolma to wszystko, co da się napełnić farszem. Najpopularniejsze są z liści winogron, papryki i muli. Börek (albo böregi) to rodzaj usmażonych w głębokim tłuszczu pasztecików z pikantnego ciasta z mięsem, szpinakiem lub serem.

Çerkez tavugu (kurczak po czerkiesku), czyli mięso kurczaka pokrojone na wąskie paski w sosie z orzechów włoskich, czosnku i bułki.

Zimne przekąski

Są to często purée lub gęste sosy (dipy) przyrządzane na bazie jogurtu, podawane ze świeżym, ciepłym pieczywem. Do najpopularniejszych należą: patlican salatasi (purée z wędzonych bakłażanów), haydari (jogurt z miętą i czosnkiem) i tarama (pasta z ikry z dorsza).

Lakerda – cienko pokrojony wędzony tuńczyk podawany z cytryną. Popularna przystawka znad Morza Czarnego.

Fasulye piyazi to sałatka z fasoli z oliwą i sokiem z cytryny. Czasem z dodatkiem ugotowanych na twardo jajek.

Zeytinyagli enginar, czyli serca karczochów, to jedno z wielu warzyw smażonych na oliwie.

Źródło: Turcja – Przewodniki Wiedzy i Życia

Co pić w Turcji?

Najpopularniejszym napojem w Turcji jest herbata (çay), podawana najczęściej w małych szklaneczkach w kształcie kwiatu tulipana. Turcy częstują nią dosłownie wszędzie: w sklepach, na bazarach, nawet w bankach i urzędach. Herbatę pije się też zwykle do śniadania, natomiast około południa i na koniec posiłku – filiżaneczkę mocnej, aromatycznej tureckiej kawy (kahve). Zimne napoje to soki z najróżniejszych świeżych owoców, na przykład z pomarańczy czy z wiśni, oraz orzeźwiające sorbety na bazie syropów owocowych.

Napoje bezalkoholowe

Butelkowaną wodę mineralną (su) można kupić w każdym sklepie i zamówić w każdej restauracji. Turyści mogą spróbować, jak smakuje ayran – słony napój jogurtowy. Inny tradycyjny napój to boza ze sfermentowanych ziaren pszenicy. Poza tym jest duży wybór soków owocowych i warzywnych, na przykład sok wiśniowy (vişne suyu), sok z rzepy (şalgam suyu) i şira – sok ze sfermentowanych winogron.

Napoje alkoholowe

Narodowym napojem tureckim jest raki – bezbarwna wódka z anyżu, która mętnieje po dodaniu wody. Najbardziej znane gatunki wina to Kavaklidere i Doluca, ale są dość drogie jak na wino stołowe. Warto jednak polecić Villa Doluca. Sevilen, producent z Izmiru, ma w ofercie kilka dobrych win, m.in. Majestic i doskonały Merlot. Wina importowane i szampan są bardzo drogie, a dostać je można tylko w najlepszych restauracjach i barach. Bardzo dobre jest tureckie piwo Efes Pilsen, w wielu miejscach sprzedaje się je z beczki. W tańszych restauracjach i w barach z kebabami alkohol nie jest podawany.

Kawa i herbata

Turecka kawa jest bardzo mocna, czarna i podawana w małych filiżankach. Przy zamawianiu należy określić, jak ma być słodka: az (trochę), orta (średnio), çok şekerli (bardzo). Trzeba zaznaczyć, że chodzi o kawę po turecku. W Turcji pije się herbatę (çay) z cukrem. Popularne są też owocowe i ziołowe: jabłkowa (elma), lipowa (ilhamur), różana (kuşburnu) i miętowa (nane).

Źródło: Turcja – Przewodniki Wiedzy i Życia